Smagt, M.J. van der (Maarten)

Wat ik vraag van Sinterklaas…

Het is weer bijna het einde van het jaar. Lijstjes tijd. Ik ga me hier niet wagen aan iets als: “de tien grootste onderwijskundige vernieuwingen in 2013…”. Ik richt me daarentegen tot de jarige op de dag van deze blog met een andere lijst: mijn verlanglijst voor 2014. Ik vraag niet veel en ik vraag het niet (of niet alleen) voor mijzelf. Sterker nog, de goedheiligman hoeft er niet veel voor te doen.

De afgelopen onderwijsjaren hebben in het teken gestaan van het Utrechts onderwijsmodel 3.0 en met name de ‘excellente’ prestatieafspraken met de staatssecretaris. Je kan het met bepaalde keuzes eens zijn of niet, zeker is dat het positieve ontwikkelingen tot gevolg heeft gehad. Alleen al de aandacht (en het geld) voor onderwijsvernieuwingsprojecten op universitair (bijvoorbeeld de TAUU) en facultair niveau. Bij mijn faculteit (Sociale Wetenschappen) zijn velen hier enthousiast mee aan de slag gegaan.
Onderwijsmodel en prestatieafspraken hebben ook een keerzijde. Diegenen die zich met vernieuwingsprojecten bezig houden zijn niet zelden de betere docenten en dus vaak moeilijk (tijdelijk) te vervangen. De matchings- en selectieactiviteiten die ontwikkeld en uitgevoerd worden trekken een zware wissel op mankracht die anders aan het primaire onderwijsproces besteed zou zijn.
Ook het verregaand formaliseren van de toetsing vraagt een andere manier van werken. Het blijft natuurlijk van groot belang om goed stil te staan bij waarom je op een bepaalde manier toetst en of dit wel toetst wat je wil (al geldt dit natuurlijk voor alle facetten van het onderwijs), maar het geformaliseerde model kost veel extra tijd die ergens vandaan moet komen.
Als laatste, mijns inziens meest ingrijpende, voorbeeld: de contacturen (of “onderwijsuren”). Volgens onderzoek ligt het optimum ergens tussen de 12 en 18 uur per week. Voor sommige opleidingen betekent dit flink wat uren eraf, voor mijn opleiding (Psychologie) flink wat uren erbij. En juist dit is om meerdere redenen lastig. De voorgaande jaren zijn de contacturen als gevolg van bezuinigingen nu juist teruggebracht. Dit is geleidelijk en op weloverwogen wijze gebeurd, waarbij de kwaliteit van het onderwijs zo min mogelijk geschaad is. Nu moet de beweging weer de andere kant op, maar met een minimum aan extra middelen (lees docenturen). Dit zou de onderwijskwaliteit wel eens kunnen schaden in plaats van verbeteren.
Alleen al de het roosteren van deze extra uren blijkt onmogelijk in een studentrijke opleiding als de onze. Mijn eigen afdeling alleen heeft dit jaar al bij vijf cursussen door ruimte gebrek als gevolg van de urenuitbreiding met grote roosterproblemen te kampen. Een rooster buiten het time-slot om, een rooster met veel avondbijeenkomsten of domweg geheel geen beschikbare zalen is het gevolg. Een oplossing lijkt niet voorhanden, het ene gat wordt met het andere gedicht. Resultaat: in plaats van ons inhoudelijk/didactisch met onderwijs bezig te houden, gaat onze tijd op aan het (vergeefs) proberen oplossen van problemen met de meest basale randvoorwaarde voor goed onderwijs.
Vandaar mijn nadrukkelijke wens aan Sinterklaas: Mag het alsjeblieft ietsje minder?

Maarten van der Smagt, Universitair Hoofddocent bij de afdeling Psychologische Functieleer