Ivar Noordstra

U-Talent module “microtubuli” in de praktijk

‘Wauw, je kan het echt zien!’ Een veelgehoorde uitspraak tijdens de tweede dag van de U-Talent module microtubuli. Talentvolle en gemotiveerde leerlingen van 27 middelbare scholen uit de regio nemen deel aan de U-Talent Academie, een uitdagend bètaprogramma dat verzorgd wordt door de Universiteit Utrecht, de Hogeschool Utrecht en de scholen zelf. Twee dagen per maand komen leerlingen uit 5 en 6 vwo naar de universiteit om er verdiepende en verrijkende modules te volgen.
Afgelopen 9 november en 7 december heb ik samen met een masterstudent het praktische gedeelte van de U-Talent module “microtubuli” begeleid. In deze module hebben we gekeken naar het effect van bepaalde chemotherapeutische middelen op microtubuli en celdeling. Microtubuli zijn kleine buisjes die overal in de cel te vinden zijn. In niet-delende cellen vormen zij de snelwegen waarover cellulair transport kan plaatsvinden. Daarnaast zijn microtubuli ook essentieel tijdens de celdeling. Ze zijn verantwoordelijk voor het verdelen van het DNA over de twee dochtercellen. Omdat kankercellen snel delende cellen zijn, zijn veel chemotherapeutische middelen gericht op de microtubuli. Door cellen te behandelen met chemotherapeutische middelen en vervolgens de microtubuli zichtbaar te maken met behulp van een fluorescente kleuring, konden we het effect van de behandeling op microtubuli en celdeling bekijken.

De eerste dag (9 november) was gericht op het klaarmaken van de microscopiepreparaten. Een aantal uren voordat de leerlingen kwamen heb ik de cellen behandeld met taxol, een veelgebruikt chemotherapeutisch middel. Aan de hand van een protocol hebben de leerlingen alle volgende stappen zelfstandig uitgevoerd. Aan het begin was het nog wat onwennig maar na een tijdje kreeg iedereen de smaak te pakken.

Dag twee (7 december) hebben we alle preparaten onder de fluorescentiemicroscoop bekeken. Vanaf dit moment werd voor veel leerlingen het hele project wat minder abstract. Ze konden nu immers met eigen ogen de microtubuli in de cellen zien. Het blijft fascinerend dat er, als je door een microscoop kijkt, opeens een wereld voor je open gaat die je alleen maar vanuit boeken kent. En dit was goed aan de leerlingen te merken, want het enthousiasme was ontzettend groot! Veel leerlingen beseften nu ook waarom kankerpatienten vaak chemotherapie krijgen, wat de werking is van deze therapie en waarom er bepaalde bijwerkingen optreden.

Voor leerlingen van het voortgezet onderwijs zijn modules als die van microtubuli een prachtige mogelijkheid om kennis te maken met wetenschap. Daarnaast wordt zo ook de relevantie van wetenschap voor de maatschappij benadrukt wat naar mijn mening absoluut essentieel is; een uitgelezen kans voor valorisatie van je eigen onderzoek dus. Een onderzoeker die een module mee ontwikkelt over zijn eigen onderzoek kan elementen uit de module wellicht ook weer in zijn academisch onderwijs gebruiken. Ik heb de module met ontzettend veel plezier begeleid en ik moet zeggen: het enthousiasme van de leerlingen werkt echt aanstekelijk!

Ivar Noordstra heeft deze module ontwikkeld in het kader van U-talent.