Koster, M.C.

Learning Analytics voor beginners

Goede feedback is belangrijk voor het leerproces. Dat geldt niet alleen voor studenten, maar ook voor docenten. Natuurlijk krijgen we als docent feedback in de vorm van de resultaten van toetsen en de reacties van studenten in cursusevaluaties. Maar net als veel feedback die wij onze studenten geven, komt deze vaak enigszins laat. De cursus is al afgerond en volgend jaar is nog ver weg. Zou het niet mooi zijn als we tijdens de cursus al inzicht kunnen krijgen in het leerproces van de student? Als we kunnen achterhalen met welke concepten ze moeite hebben en bij welke aspecten ze behoefte hebben aan meer context? Met die informatie zouden we gericht actie kunnen ondernemen om het leerproces in de gewenste richting te sturen en ervoor te zorgen dat we onze leerdoelen bereiken.

In het project Learning Analytics hebben we gekeken naar de mogelijkheden die er zijn om als docent al tijdens de cursus feedback te krijgen over het leerproces bij de studenten. Learning Analytics is kort gezegd het verzamelen en analyseren van data over studenten met als doel om het onderwijs te verbeteren. Deze data kunnen op allerlei manieren gebruikt worden, maar binnen dit project heb ik learning analytics vooral gebruikt om het contactonderwijs effectiever te maken. Om in plaats van statisch onderwijs, met een van te voren bepaalde inhoud, naar flexibel onderwijs te gaan, rekeninghoudend met de behoefte van de student.

Ik heb dit project uitgevoerd binnen de eerstejaarscursus Biotechnologie en Maatschappij. In deze cursus bestuderen de studenten eerst zelfstandig de leerstof door het bekijken van kennisclips (korte opgenomen college fragmenten) en het maken van een toets op Blackboard. Tijdens het kijken van de kennisclips is er de mogelijkheid om online vragen te stellen (Question&Answer knop in mymediasite). De zelfstudie wordt gevolgd door contacturen die gebruikt worden voor verdere verwerking en verdieping van de leerstof. Kortom een opzet die overeenkomt met flipping the class room. Deze onderwijsvorm heeft niet alleen als voordeel dat studenten beter voorbereid zijn tijdens de contacturen, maar biedt de docent ook de mogelijkheid om van te voren de leerbehoefte te inventariseren. Ik heb dat gedaan door de Blackboard toets te analyseren, welke vragen zijn goed en welke zijn niet goed gemaakt en moeten dus nog een keer uitgelegd worden, en door het lezen en sorteren van de online gestelde vragen. Deze inventarisatie kan snel uitgevoerd worden en geeft een goed beeld van welke aspecten de studenten lastig vinden. Dit is vooral ook nuttig wanneer je te maken hebt met studenten die verschillen in achtergrond, zoals het geval is in deze cursus. Ook hebben we het kijkgedrag van de studenten geanalyseerd. Hieruit blijkt niet alleen op welk moment van de dag ze kijken (vooral tussen 16.00 en 18.00 uur en tussen 20.00 en 22.00, met een enkeling die om 04.30 actief was), maar ook hoe frequent ze naar bepaalde fragmenten kijken. Hiermee wordt zichtbaar welke delen van de clips relatief vaak zijn teruggekeken en welke onderwerpen mogelijk moeilijk of onduidelijk behandeld zijn. Informatie die gebruikt kan worden om de cursus verder te verbeteren.

Maar heeft het gebruik van learning analytics ook geleid tot beter onderwijs? De studenten waren in ieder geval positief over de werkvorm. Uit een korte schriftelijke enquête bleek 93% van de studenten het eens te zijn met de stelling dat de kennisclips en de Blackboard toetsen een goede voorbereiding zijn op de contacturen en 65% prefereert deze werkvorm boven colleges. Ook het slagingspercentage was goed, beter dan voorafgaande jaren, maar in welke mate de learning analytics hiertoe heeft bijgedragen durf ik niet te zeggen. Maar wat ik vooral heel waardevol vond waren de vragen die de studenten stelden tijdens het kijken naar de kennisclips. Hierdoor weet ik nu dat ik bepaalde termen beter moet uitleggen, welke concepten ik te snel behandeld heb en waar ik een fout heb gemaakt in mijn college. Het is een vorm van feedback die ik nog niet eerder heb gehad. Kortom, ik heb veel geleerd tijdens deze cursus.

*Met dank aan de andere enthousiaste deelnemers van het project Learning analytics, Jasper van Winden (initiatiefnemer), Marjolein Haagsman, Fons Cremers en Fred Wiegant. Het project is gefinancierd door het Utrechts Stimuleringsfonds Onderwijs.