Jacco Farla

Altijd blijven vragen!

De kern van academisch onderzoek is een kritische, onderzoekende houding. Niet tevreden zijn met het eerste antwoord dat je krijgt of bedenkt, en eigenlijk ook niet met het tweede. Dat geldt ook voor academisch onderwijs: we willen onze studenten afleveren als kritische, onderzoekende burgers en professionals. Dat lukt niet zomaar. Als docenten worden we soms in de war gebracht (zie ook de vorige boekbespreking Nieuw dus beter door Daniel Janssen).

Wat helpt tegen dergelijke verwarring is iedere dag één vuistregel voor goed onderwijs lezen. Dat kan in het boekje 101 Vuistregels. Onderwijs als voorbereiding op het onverwachte door Pieter Mostert (Expertisereeks HO, 2012). Zo’n vuistregel geeft aan waar je je minimaal aan zou moeten houden voor goed onderwijs. Pieter Mostert zegt zelf: “[Vuistregels] zijn nuchter en praktisch, […] ze zijn wars van modieus taalgebruik. Er zijn geen vuistregels voor blended learning, als dat ineens de hype is, of voor kennisvalorisatie.” Dat is ook de sfeer die het boekje uitademt: terug naar de basis. Opnieuw kritisch nadenken over wat wel en niet werkt.

Een paar voorbeelden. Vuistregel 2 zegt Een docent moet helpen, maar mag niet voorzeggen. Dat had de auteur van zijn moeder geleerd toen hij als 11-jarige jongen kinderen van acht jaar mocht helpen bij het rekenen. Toch ziet hij dat veel docenten denken dat ‘voorzeggen’ de kern van hun vak is. Vuistregel 81 luidt: Onderwijs is nooit te moeilijk, iets wat voor mijzelf steeds een belangrijke les is. Ik denk nog te vaak dat dingen te moeilijk kunnen zijn, met als gevolg dat ik in evaluaties hoor dat het wel wat diepgaander mag… Dit sluit weer mooi aan op Vuistregel 3: ‘Eenvoudig’ is een neerbuigend oordeel van de expert over het niveau van de beginneling. en zo blijkt dit boek een netwerk aan samenhangende regels te bevatten: een onderwijsfilosofie.

De auteur is ‘van huis uit’ filosoof en fileert scherpzinnig en met humor de praktijken in een deel van het hoger onderwijs. Daar zet hij de 101 vuistregels tegenover, in gewone Nederlandse woorden. Het zijn misschien niet voor iedereen de waarheden voor goed onderwijs, maar ze zetten altijd aan tot verder denken, dus een kritische houding. Twee laatste prikkelende vuistregels. Koop het boek om de uitleg te lezen! Een goede toets heeft maar één vraag (Vuistregel 41). Kennis verwerven gaat zoals mayonaise maken: een klein beetje olie toevoegen en vervolgens veel roeren (Vuistregel 18).

Jacco Farla